30 Ağustos Zaferi askeri, diplomatik ve siyasi kazanımlar
30 Ağustos, Mustafa Kemal Paşa’nın başkumandanlığında 102 yıl önce 26 Ağustos 1922’de Afyon Kocatepe’den başlatılan Büyük Taarruzun galibiyetle sonuçlandığı askeri zaferi simgeler.
Milli bağımsızlık mücadelesi tarihimizde 30 Ağustos’ta kazanılan askeri zaferin ardından devam eden diplomatik ve siyasi kazanımlarla laik ve modern Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna doğru kararlı adımlar atılmıştır.
30 Ağustos 1922’de kazanılan Büyük Zafer’in temelinde Mustafa Kemal’in önderliğinde ülkesini işgalden, parçalanmaktan kurtarmak için yaklaşık üç buçuk yıl boyunca azim ve kararla yürütülen bir milli bağımsızlık mücadelesi vardır. Kurtuluş mücadelesinin tarihi dönüm noktalarına baktığımızda her aşamasında ulusun egemenliğinin esas alındığını görüyoruz.
Birinci Dünya Savaşında galip gelen İtilaf Devletleri ile yenik düşen İttifak Devletlerinden olan Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalanan 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması ve 1920 Sevr Antlaşması koşullarına göre Osmanlı orduları feshedilmiş, vatanın birçok bölgesi Fransız, İngiliz, İtalyan ve Yunan güçlerince işgal edilmişti.
Türk milletinin bağımsızlığının ve özgürlüğünün korunması kararıyla milli bağımsızlık mücadelesi başlatılmıştır.
Vatanın bütünlüğünün ve milletin bağımsızlığının tehlikede olması karşısında, Mustafa Kemal’in önderliğinde ilk adımı 19 Mayıs 1919’da Samsun’da atılan bağımsızlık mücadelesi Anadolu’da örgütlenmeyle devam etmiştir.
22 Haziran 1919’de Amasya Kongresinde yayınlanan Genelgede “milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır” diye vurgulanarak, Kurtuluş Savaşının yol haritası çizilmiştir.
23 Temmuz Erzurum Kongresinde “İstanbul Hükümetinin vatanı koruma gücünü gösteremediği takdirde milletin bağımsızlığı için geçici bir hükümet kurulmasına ve Kuva-yı Milliye’nin tek kuvvet olarak tanınarak bir Milli Meclis toplanmasına” karar verilmiştir. Bu arada Anadolu’da Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri adıyla örgütlenme giderek güçlenmekteydi.
4 Eylül 1919’da Sivas Kongresinde bir araya gelen Müdafa-i Hukuk delegeleri “Anadolu ve Rumeli’de kurulmuş olan Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin genel bir teşkilat haline getirilmesine; alınan kararları yürütmek için bir Temsil Heyeti kurulmasına, heyetin liderliğine Mustafa Kemal’in getirilmesine ve Ankara’da bir milli meclis kurulmasına” karar vermişlerdir. Bu kararların uygulanmasında tam bağımsızlık ve milli egemenlik ilkelerinin esas alınması kabul edilmiştir.
23 Nisan 1920 tarihinde Ankara’da Büyük Millet Meclisi kurulmuştur. Kurtuluş Savaşının Meclis aracılığıyla yürütülmesi, savaş sonrası Anayasal bir hukuk devletinin kurulmasının temelini oluşturmuştur.
30 Ağustos Zaferinin askeri, diplomatik ve siyasi kazanımları
Büyük Millet Meclisi tarafından Başkomutan seçilen Mustafa Kemal’in yönetiminde büyük zorluklara rağmen inançla umutla Anadolu’da sürdürülen savaşların son aşamasında 26 Ağustos 1922 tarihinde Afyon Kocatepe’den başlatılan Büyük Taarruz 30 Ağustos’ta Türk ordusunun kesin zaferiyle sonuçlanmıştır.
30 Ağustos zaferinin kazanılmasında, milletin bütün imkanları ile ordusuna verdiği desteğin büyük rolü olmuştur. Büyük taarruzun topyekun bir savaş olduğunu, Atatürk Nutuk’ta “30 Ağustos zaferi topyekun savaş stratejisinin eseridir” sözleriyle açıklamıştır. Başkumandanlık Meydan Savaşı olarak anılan Büyük Taarruz’un askeri boyutu 9 Eylül’de İzmir’in kurtuluşu ile kesin zaferle sonuçlanmıştır. Yeni bir barış antlaşmasıyla bu zaferin, Türk milletinin bağımsızlığının uluslararası alanda tanınması gerekiyordu.
Nitekim, Birinci Dünya Savaşının galip İtilaf Devletleri, kalıcı bir barış antlaşması yapılması için 13 Kasım 1922 tarihinde Lozan’da toplanacak bir Barış Konferansına hem bağımsızlık savaşını kazanmış olan Ankara Hükümetini – hem de Dünya Savaşında yenilen tarafta olan Osmanlı Devletini davet etmişlerdir. Ancak, Barış Konferansına 1 Kasım 1922 tarihinde Saltanatın kaldırılmış olması nedeniyle sadece Kurtuluş Savaşını kazanan Ankara Hükümeti katılmıştır. Uluslararası diplomasinin başarıyla yürütüldüğü barış görüşmelerinde Türk Heyeti Hariciye Vekili İsmet İnönü başkanlığında temsil edilmiştir.
30 Ağustos zaferinin Türkiye için siyasi açıdan da büyük önemi vardır. Türk Devletinin dünyada eşit devlet olarak tanınmasının ardından 29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal egemenlik temelinde kurulması önemli bir siyasi kazanımdır.
Türk milletinin bağımsızlık mücadelesi askeri zaferle başarıya ulaşmış, vatanın bütünlüğü ve milletin egemenliği, uluslararası alanda bağımsız bir devlet olarak tanınmasıyla diplomatik zaferle ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla siyasi zaferle tamamlanmıştır.
30 Ağustos zaferinin bir önemli kazanımı da, ekonomik bağımsızlık konusunda atılan adımdır. Mustafa Kemal henüz Cumhuriyet ilan edilmeden ülkenin Ekonomik Kalkınması için amaç ve yöntemlerin saptanacağı bir İktisat Kongresi toplanmasını istemiştir. 17 Şubat 1923 tarihinde toplanan İktisat Kongresi açılışında yaptığı konuşmasında ”Siyasî ve askerî zaferler ne kadar büyük olursa olsun, ekonomik zaferle taçlandırılmazsa meydana gelen zaferler payidar olmaz” diyerek yeni kurulacak devletin ekonomik bağımsızlığının önemine dikkat çekmiştir.
Büyük Taarruz ve Büyük Zafer’den 102 yıl sonra..
Günümüzde eğitimde, yönetimde laiklik karşıtı uygulamalar, hukuksuzluklar ve ulusal egemenliğin yok sayılmasına yol açan siyasi sistemin Cumhuriyetin kurucu değerlerinden geri gidiş girişimleri ülkede çok yönlü sorunlar yaşanmasına yol açtı.
Kazanımlarımıza sahip çıkmak ve sorunlara çözüm getirmek için 102 yıl önce bağımsızlık mücadelesinde olduğu gibi milletin azim ve kararına dayanarak elele vermeye ihtiyaç var. Laik demokratik hukuk devletimizi, Cumhuriyetimizin kurucu değerlerini korumak için mücadeleye devam..
30 Ağustos Zafer Bayramımız kutlu olsun.
