Kurtuluşun ve Kuruluşun Simgesi
“19 Mayıs’ın Anlamı”
Bu yıl 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, 14 Mayıs’ta ilk turda kazanan olmadığı için 2. turu 28 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanı seçiminin yoğun tartışmaları arasında kutlanıyor.
19 Mayıs’lar, Mustafa Kemal Paşa’nın 1919’da Samsun’a ilk adımıyla başlayan, Kurtuluş Savaşından Cumhuriyetimizin kuruluşuna kadar süren tam bağımsızlık mücadelesinin simgesidir.
Mustafa Kemal Paşa, padişah tarafından bölgedeki güvensizlik olaylarını yerinde gözlemleyip gerekli önlemleri almakla görevli olarak Samsun’a gönderilmişti. Samsun’a çıktığında 1. Dünya Savaşını kaybeden tarafta olan Osmanlı’nın yıkılmakta olduğunu, yoksulluğun arttığını; ordunun silahları ve cephanesi alınmış olduğunu tespit etti. Bu genel durum karşısında sarayla, sultanla ve emperyalist ülkelerle milletin kurtuluşunun sağlanamayacağı görülüyordu. Mustafa Kemal, ulusal egemenliğe dayalı bağımsız yeni bir Türk devleti kurmanın zamanı geldiğini düşünüyordu.
19 Mayıs, Kurtuluşun Simgesi
19 Mayıs 1919 tarihi bu bakımdan Cumhuriyet’in kurulmasıyla sonuçlanacak olan Kurtuluş Savaşının ilk günü olarak kabul edilir.
19 Mayıs 1919 tarihi aynı zamanda, Mustafa Kemal’in önderliğinde Samsun’dan başlatılan ulusal uyanışın işaret fişeği olmuştur. Tam bağımsızlık mücadelesinde Anadolu’da adım adım 22 Haziran Amasya Tamimi ile “milletin bağımsızlığının milletin azim ve kararı ile sağlanacağı”, 23 Temmuz Erzurum ve 4 Eylül Sivas Kongrelerinde “milli kuvvetlerin amil ve milli iradenin egemen kılınacağı” esasları benimsenmişti. Bu süreçte ülkenin çeşitli yerlerinde kurulmuş Müdafai Hukuk Cemiyetleri ile birlikte kongreler toplanmıştı. 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara’da kurulan Büyük Millet Meclisi Kurtuluş Savaşını yönetmiştir.
19 Mayıs, Kuruluşun Simgesi
Atatürk, 29 Ekim 1923’de Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla tamamlanan bağımsızlık mücadelesinin başlangıcı olan 19 Mayıs’ı doğum günü olarak kabul etmiş, bu önemli günü çok inandığı ve güvendiği Türk gençliğine armağan etmiştir.
Atatürk, Cumhuriyetin kuruluşunun hiç kolay olmadığını göstermek, bağımsızlık mücadelesi sürecini tüm açıklığıyla gelecek kuşaklara aktarmak ve tarihe not düşmek amacıyla Nutuk’u yazmıştır. Samsun’a ayak basmasıyla başladığı Nutuk’da 1919 – 1927 yıllarını bir tarihçi titizliğiyle kaleme almıştır.
Atatürk Nutuk’u, 15 Ekim 1927 – 20 Ekim 1927 tarihleri arasında 6 günde 36 saat 31 dakikada okumuş, eserini Türk gençliğine hitap ile bitirmiştir: “…Efendiler, bu beyanatımla milli hayatı son bulmuş büyük bir milletin bağımsızlığını nasıl kazandığını, ilim ve fennin en son esaslarına dayalı milli ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğunu ifade etmeye çalıştım. Bu sonucu Türk gençliğine emanet ediyorum.”
Atatürk, ulusa dokuz yıllık dönemin hesabını vermek için ve aynı zamanda gençliği bilgilendirmek, bilinçlendirmek, tarihten dersler çıkarıp yol göstermek ve uyarmak amacıyla Nutuk’u yazdığını belirtmiştir. Gençliğe Hitabesinde geçmişte yaşanan acı olaylar gelecekte de yaşanabilir düşüncesinden hareketle Türk gençliğini uyararak önemli bir görev vermektedir. Atatürk “Türk İstiklâlini” ve “Türk Cumhuriyeti’ni” en temel hazine olarak değerlendirmiş, gençlikten bu iki hazinenin muhafazasını ve müdafaasını istemiştir.
Ne yazık ki, Türkiye 100 yıl sonra yeniden saraydan yöneltilmeye son vermek, ulusal egemenliğe sahip çıkmak için mücadele etmek zorunda kalmıştır. Nutuk, Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında da genç kuşaklar için yol gösterici olmaya devam edecektir.
“19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı”
Atatürk’ün Milli Mücadeleyi Samsun’dan başlatmasının onuruna, 19 Mayıs’lar Samsun halkı tarafından 1926 yılından itibaren “Gazi Günü” olarak mahalli bir gün olarak kutlanmaya başlanmıştır.
19 Mayıs’lar, 20 Haziran 1938 tarihinde Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkındaki Kanunla “Gençlik ve Spor Bayramı” olarak kabul edilmiştir. 1981 yılında ise yasada yapılan değişiklikle 19 Mayıs “Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı” adını almıştır.
Ancak, 2000’li yıllardan itibaren iktidar tarafından Atatürk ilke ve devrimleri göz ardı edilmeye başlanmış ve 2012 yılında 19 Mayıs “Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı” kutlamalarına ilişkin MEB yönetmeliğinde yapılan değişiklikle 19 Mayıs’ların üçe bölünmüş şekilde ’Atatürk’ü Anma’, ’Gençlik’ ve ’Spor’ bayramı olarak üç kategoride kutlanacağı ilan edilmiştir. Oysa Kurtuluşun ve Kuruluşun simgesi olan 19 Mayıs’ın anlamı, özü bir bütündür.
28 Mayıs 2023 tarihinde yapılacak Cumhurbaşkanı seçiminde Cumhuriyetimizin temel niteliklerine laik demokratik hukuk devletine sahip çıkan Millet İttifakı adayının kazanması halinde, ulusal bayramların yeniden özüne, amacına uygun kutlanmaya başlanacağına inanıyorum.
Türkiye’de Gençlik, Sorunlar Çözümler
Türkiye’de Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 2022 yılı sonu itibarıyla nüfusun yüzde 15,3’ünü gençler oluşturuyor. Ancak, 15-24 yaş grubunda olan 12 milyon 971 bin 289 genç nüfusun yüzde 24,7’si ne eğitimde ne istihdamda! Bu durum çözüm bekleyen önemli bir sorun. Türkiye’de gençlerin gelecek kaygısı var. Gençlerin yakınmalarının taleplerinin dikkate alınması, sorunların çözümü için kararlı bir devlet politikası uygulanması gerekiyor.
28 Mayıs 2023 günü yapılacak Cumhurbaşkanı seçimini Millet İttifakı adayının kazanması halinde, Ortak Politikalar Mutabakat Metninde “Gençlik” başlığı altında kısa ve uzun vadeli çözüm odaklı planların yapıldığı görülmektedir. Öncelikle, Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde gençlerin eğitim, çalışma durumu, medeni durumları ve diğer bilgileri içerecek kapsamlı bir veri tabanı oluşturulacağına yer verilmesi, çözüme yönelik kararlı adımların atılacağını gösteriyor. (Bkz. https://chp.org.tr/yayin/ortak-politikalar-mutabakat-metni/Open).
Aydınlık günlerin yakın olması umudu ve özlemiyle,
19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramımız kutlu olsun.
Nazan Moroğlu
İstanbul Kadın Kuruluşları Birliği Koordinatörü
