Habitat II ve İstanbul Ruhu
Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı Habitat II’ nin temel hedefleri olan, dünyada sürdürülebilir bir yerleşim sistemi oluşturmak ve herkese sağlıklı, hakça, güvenilir, yaşanabilir yeterli konut sağlamak için İstanbul Ruhu anlayışı ile sürdürülen toplantı 30 Mayıs – 14 Haziran 1996 tarihinde yapıldı. 1976 yılında Vancouver’de toplanan Habitat I Konferansından 20 yıl sonra İstanbul’ da toplanan Habitat II Kent Zirvesi, 20. Yüzyılın son Birleşmiş Milletler Konferansı olarak, ülkemize dünyanın gündeminde olma fırsatını sağladı. Habitat II sayesinde, Konferans Vadisi olarak belirlenmiş olan alanda daha önce pek farkında olmadığımız değerlerimizi ve Türkiye’nin bu gibi geniş katılımlı organizasyonları yapmaya hazır olduğunu gördük. Yabancı konukların beğeni ile izlediği doğal güzelliklerimizin ortasında yer alan bu alanda 12000 kişilik oturma kapasitesi ile Lütfü Kırdar Konferans Merkezi, Cemal Reşit Rey Konser Salonu, Muhsin Ertuğrul Sahnesi, Askeri Müze, Basın Merkezi, Hilton Covention Center, Taşkışla, Açıkhava Tiyatrosu, Resmi Konferansın ve hükümet dışı kuruluşların toplantılarının gerçekleşmesi için yeterli oldu. Türkiye için önemli bir deneyim ve sınav olan Konferans’ın organizasyonunun başarı ile yürütülmesinde başta Toplu Konut İdaresi Başkanı Yiğit Gülöksüz olmak üzere özveri ile yardımcı olan herkesin ve gençlerimizin katkısı büyük olmuştur.
Habitat II’ nin bir özelliği bugüne kadar gerçekleştirilmiş olan BM Dünya Konferanslarında ele alınan tüm konuları kapsamasıdır. 1976 Vancouver Habitat I, 1992 Rio de Janeiro Çevre ve Kalkınma Konferansı, 1993 Viyana İnsan Hakları Konferansı, 1994 Kahire Nüfus ve Kalkınma Konferansı, 1995 Kopenhag Toplumsal Kalkınma Zirvesi, 1995 Pekin 4. Dünya Kadın Konferansı’ndan sonra yüzyılın son zirvesi olan İnsan Yerleşimleri Konferansı Habitat II’ de diğer Konferanslar’ da tartışılan sorunlar ve varılan sonuçlar somut bir platform olan insan yerleşimleri boyutunda ve İstanbul Ruhu olarak ifade edilen bir anlayışla ele alındı. İstanbul ruhunun anlamı, güvenilir, hakça, sağlıklı, yaşanabilir köyler, kasabalar ve şehirler yaratabilmek için hükümetlerle sivil toplum arasında iş birliği ve ortaklığın öneminin dile getirilmesidir. Resmi Konferans yanında canlı ve etkileyici bir Sivil Toplum Kuruluşları (STK) Forumu yer aldı, Habitat II’ nin en önemli özelliği BM Konferansları arasında STK’ların resmi toplantıya katılımına ve kararları etkilemesine açık olan ilk ve tek konferans olmasıdır. Komite II’de BM’e akredite olan STK temsilcileri sorunların çözümü ve küresel eylem planına yansıması için yoğun bir çalışma yaptılar. 171 ülkeden 7 devlet başkanı, 6 başbakan ve 150’den fazla bakan ve üst düzey temsilcilerinin katıldığı ve toplam 17.000’den fazla yabancı katılımcının yer aldığı Habitat II’de resmi konferans ile STK Forumu arasındaki iletişim çok sağlıklı bir şekilde sürdü.
Geniş bir yelpazede ele alınan konular da çeşitlilik gösteriyordu. Çocuk, gençlik, sağlık kadın, yerel yönetimler, çevre ve bütün diğer alanlarda iletişim ağının kurulmasına ve güç birliği yapmanın sağlanmasına önemle dikkat çekildi. Habitat II’ nin belki de en önemli özelliği, STK Forumunda katılım zenginliği ve canlılığı getiren kadınların, Konferansın temel hedefi olan dünyada sürdürülebilir bir yerleşim sistemi oluşturmak ve herkes yeterli konut sağlamak sürecinde, yetkili ve etkili olarak karar alma konumunda olmak istemeleri idi, STK toplantılarında ele alınan kadınların sosyal, politik, ekonomik yaşamda ve kent yönetimlerinde etkin bir şekilde yer alma istekleri ve kararlılıkları Komite II toplantısında da ele alındı ve İstanbul Deklarasyonuna girmesi sağlandı. Kadın hareketinin öncülerinden Bella Abzug başta olmak üzere bu alanda çalışan kadınlar Huairou Komisyonu ve Süper Koalisyon toplantılarında ve Türk Kadın Kuruluşları ile birlikte düzenlenen toplantılarda, kadın sorunlarının yalnız kadınları ilgilendiren bir sorun olmadığı, toplumun tümünü yakından ilgilendirdiği, kadınların her alanda karar alma sürecine eşit olarak katılımı ile hakça, güvenilir, sağlıklı, yaşanabilir ortamların sağlanabileceği dile getirildi.
Aralarında Türk Hukukçu Kadınlar Derneği, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, Anne Çocuk Eğitim Vakfı, Kadın İşgücünü destekleme Derneği ve Türkiye Aile Planlaması Vakfı olmak üzere 19 kuruluşun birlikte çalışmasından oluşan Kadın İçin Destek Oluşturma Grubu (KİDOG) üyeleri Habitat II’de Türk kadınının konumu ve Cumhuriyetle elde edilen kazanımlar hakkında bilgilendirme toplantıları yanında, yaptıkları alan çalışmalarını tanıtmak amacıyla grup gezileri düzenledi.
Genelde demokratik olduğunu söyleyebileceğimiz bir platformda sürdürülen toplantılar sonucunda alınan İstanbul Bildirgesi kararlarının yaşama geçirilmesi önem taşımaktadır. Kararların ve Eylem planının Habitat II Konferansının görkemli kapanış töreninde atılan havai fişekler gibi havaya uçup sadece güzel bir anı olarak kalmaması için herkes, devlet idaresi, yerel yönetimler, Sivil Toplum Kuruluşları İstanbul Deklarasyonu takipçisi olmalıdır.
